Iran vượt giới hạn, điều gì sẽ xảy ra?

Ngày cập nhật: 19/07/2019 08:46:02 | Lượt xem: 127.0 | |

Iran tuyên bố sẽ bắt đầu làm giàu kho dự trữ uranium của mình lên mức cao hơn vào cuối tháng này nếu các cường quốc thế giới không đàm phán các điều khoản mới cho hiệp ước hạt nhân sau quyết định rút khỏi thỏa thuận và khôi phục các lệnh trừng phạt của Mỹ. Tuy nhiên, Tehran khẳng định họ không tìm cách lật ngược thỏa thuận hạt nhân mà chỉ muốn được đối xử công bằng theo các điều khoản của nó.

Các nước châu Âu đã nhiều lần kêu gọi Iran tuân thủ thỏa thuận. Việc làm sáng tỏ thỏa thuận hạt nhân mang tính bước ngoặt diễn ra trong bối cảnh căng thẳng gia tăng ở Vịnh Ba Tư, nơi lực lượng Iran đã bắn hạ một máy bay không người lái của Mỹ hồi tháng trước. 

Chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump đã áp dụng chính sách "áp lực tối đa" đối với Iran, với mục tiêu buộc Tehran phải đàm phán về các điều khoản cho một thỏa thuận "tốt hơn", theo phía Mỹ.

Nhưng các nhà phê bình của ông Trump lập luận rằng Nhà Trắng muốn Iran "đầu hàng" nhiều hơn là đàm phán. Có một mong muốn mạnh mẽ về sự thay đổi chế độ ở Iran trong một số cố vấn chủ chốt của ông Trump. Trước khi thỏa thuận vào năm 2015, đã có những lo ngại thực sự về một cuộc tấn công có thể của Mỹ hoặc Israel vào cơ sở hạ tầng hạt nhân của Iran.

Thông cáo của Iran có chứa từ ngữ cho thấy nếu người khác vi phạm các điều khoản của thỏa thuận thì Iran cảm thấy có thể làm điều tương tự. Tuy nhiên, có lập luận rằng nếu bạn còn ở trong thỏa thuận thì phải tuân thủ nó, nếu không thì hãy như Mỹ - chọn rời bỏ nó.

Chiến thuật gây áp lực của Iran nhằm thúc đẩy người châu Âu phải làm nhiều hơn để giảm bớt áp lực kinh tế Mỹ đang áp đặt. EU đã phát triển một hệ thống thanh toán đặc biệt gọi là INSTEX Euro-speak - để cố gắng giúp tạo thuận lợi cho thương mại trong các nguồn cung cấp nhân đạo, trong mọi trường hợp không nằm trong các lệnh trừng phạt. 

Các thỏa thuận ở đây đã trở nên khó khăn hơn do nhiều ngân hàng không muốn mạo hiểm với hành động của Mỹ. Nhưng INSTEX sẽ không giúp gì cho các lĩnh vực quan trọng của nền kinh tế Iran đang phải chịu nỗi đau lớn nhất, như ngành công nghiệp dầu mỏ. 

Hầu hết các chuyên gia độc lập nói rằng INSTEX đã chậm tiến và không có khả năng tạo ra sự khác biệt đáng kể. Nó chủ yếu là về việc người châu Âu gửi tín hiệu ngoại giao đến Tehran.

Nga và Trung Quốc cũng rất khó chịu về lập trường của Mỹ và muốn thỏa thuận hạt nhân được giữ nguyên. Vì vậy, Mỹ không có nhiều bạn bè ở đây ngoài Ả Rập Saudi và Israel, nơi có vấn đề riêng của họ với Tehran.

Thời điểm đặt cược cao tiếp theo có thể đến chỉ sau chưa đầy một tuần khi Iran đe dọa sẽ có những hành động tiếp theo để vi phạm các điều khoản của thỏa thuận. Nó đã gợi ý rằng một trong những điều này có thể là tăng mức độ làm giàu từ 3,67% hiện tại lên khoảng 20%. 

Nếu thực hiện việc làm giàu đến mức 20%, thực tế Iran có khoảng 90% cách để có vật liệu phù hợp cho một quả bom. Việc đạt mức độ làm giàu tới 20% sẽ gửi hồi chuông cảnh báo trên toàn thế giới và sẽ khiến người châu Âu rất khó tiếp tục ủng hộ thỏa thuận hạt nhân. 

Thỏa thuận hạt nhân Iran đang đối mặt với thách thức cơ bản nhất của nó và những gì Iran làm trong tuần tới hoặc lâu hơn cũng có thể đóng dấu số phận của nó.

Vào đêm 30-6, các máy bay phản lực của Israel đã nhắm vào các căn cứ quân sự liên kết với Iran từ không phận Liban. Theo truyền thông Nhà nước Syria, 4 thường dân đã thiệt mạng và 21 người bị thương trong các cuộc tấn công bằng tên lửa của Israel gần các thành phố Damascus và Homs của Syria. 

Israel đã từ chối bình luận về các cuộc tấn công, nhưng trước đó đã tuyên bố sẽ không cho phép Iran cố thủ ở Syria. Các cơ sở bị tấn công có liên quan đến lực lượng Iran, theo Đài quan sát nhân quyền Syria (SOHR), một nhóm giám sát có trụ sở ở Anh.

(Theo cand.com.vn) Anh Kiệt