Cách mạng tháng Tám thành công, cùng với sự ra đời của lực lượng Công an trên cả nước, lực lượng Công an nhân dân Gia Lai cũng được thành lập để đấu tranh chống hoạt động phá hoại của bọn phản cách mạng, giữ gìn trật tự ở tỉnh lỵ và các vùng lân cận. Bộ máy tổ chức của Ty Công an lúc này được chia làm 03 ban, trong đó có Văn phòng ty (tổ chức tiền thân của lực lượng Tham mưu) cũng được thành lập gồm 03 đồng chí, do đồng chí Nguyễn Mừng phụ trách. Trong điều kiện mới thành lập, lực lượng còn mỏng, trang thiết bị phục vụ công tác thiếu thốn, kinh nghiệm thực tiễn chưa nhiều nhưng lực lượng Tham mưu đã biết khắc phục khó khăn, gian khổ dựa vào dân, bám trụ, bám sát yêu cầu nhiệm vụ, vừa chủ động nắm đánh giá tình hình, tham mưu giúp lãnh đạo Công an các cấp triển khai nhiều phương án chiến đấu, bảo vệ tuyệt đôi an toàn khu căn cứ địa cách mạng, các cơ quan đầu não của Đảng, chính quyền, phá tề, trừ gian, bảo vệ buôn làng, ổn định an ninh, trật tự vùng căn cứ, vùng giải phóng, tham mưu xây dựng và triển khai nhiều kế hoạch bảo vệ tuyệt đối an toàn cho nhiều đồng chí cán bộ cao cấp của Đảng, Nhà nước vào công tác tại tỉnh, chống địch càn quét, vừa chiến đấu, vừa dân vận, địch vận, vừa chăm lo duy trì, xây dựng và củng cố lực lượng ngày một lớn mạnh cả về chính trị, tổ chức, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong từng giai đoạn lịch sử cụ thể, hoàn thành nhiệm vụ chính trị đặt ra, góp phần đưa cuộc kháng chiến chống Pháp của dân tộc đến thắng lợi cuối cùng. Quá trình thực hiện nhiệm vụ cũng là quá trình chiến đấu, trưởng thành và xây dựng lực lượng Tham mưu vững mạnh về mọi mặt. Như lời đồng chí Phạm Thuần, cố Giám đốc Công an Gia Lai đầu tiên, đã nói: “Kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược là khoảng thời gian lực lượng Tham mưu “vừa làm,vừa học”.

Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước (1954 - 1975), bước vào một cuộc chiến kéo dài hơn hai thập niên (từ 7/1954 - 4/1975), dài hơn bất cứ cuộc chiến tranh nào trong lịch sử và phải chống lại một đế quốc lớn mạnh nhất là đế quốc Mỹ, phải chiến đấu ở một chiến trường hết sức gian khổ, ác liệt, xa sự chỉ đạo của Trung ương, sự chi viện cho Gia Lai hết sức khó khăn, kẻ thù lại tập trung chốt giữ, phong tỏa, kìm kẹp nhằm chiếm giữ cho được địa bàn có vị trí chiến lược đặc biệt quan trọng của vùng Tây Nguyên. Trong bối cảnh chiến tranh ác liệt ấy lực lượng Tham mưu đã phát huy truyền thống tự lực, tự cường, dũng cảm chịu đựng, kiên trì hoạt động trong vùng địch tạm chiếm, vượt qua khó khăn, gian khổ phát triển lực lượng, phối hợp với quân đội và nhân dân địa phương kiên cường đánh giặc, giải phóng quê hương, thực hiện thắng lợi nhiệm vụ của toàn Đảng, toàn dân là “đánh cho Mỹ cút, đánh cho ngụy nhào”. Đã tham mưu giúp lãnh đạo an ninh các cấp tổng hợp, phân tích, đánh giá, dự báo tình hình địch và đề xuất các phương án, đối sách bảo vệ các đồng chí lãnh đạo chủ chốt của tỉnh, bảo vệ cơ quan đầu não cách mạng, bảo vệ các cuộc họp, Đại hội. Tham mưu tổ chức lực lượng diệt ác, phá kìm, hỗ trợ cho phong trào đấu tranh cách mạng trong lòng địch, hỗ trợ các chiến dịch quân sự, phối hợp bẻ gãy nhiều cuộc càn quét lớn của địch, bảo vệ tính mạng và tài sản của nhân dân... Đóng góp của lực lượng tham mưu Công an Gia Lai đã góp phần quan trọng vào sự nghiệp giải phóng Miền Nam, thống nhất nhất đất nước.

Sau ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng năm 1975, tình hình ANTT hết sức phức tạp, cùng với nhiệm vụ đấu tranh trấn áp với số lưu manh côn đồ, lực lượng Tham mưu đã đóng góp phần quan trọng trong tham mưu, phục vụ lãnh đạo, chỉ đạo các lực lượng phối hợp đập tan âm mưu xâm lấn biên giới của bè lũ Pôn Pốt - Iêng Xa Ri, tham mưu tổ chức hơn 300 trận truy quét bọn phản động FULRO, tiêu diệt nhiều đối tượng ngoan cố và bức hàng hàng ngàn tên khác, bóc gỡ hơn 16 ngàn cơ sở ngầm của chúng cài cắm ở các buôn làng, góp phần giải quyết cơ bản vấn đề FULRO ở Tây Nguyên. Mặc khác đã tham mưu đẩy mạnh điều tra, khám phá nhanh nhiều vụ án nghiêm trọng, tạo được niềm tin và uy tín cho lực lượng Công an tỉnh nhà trong đồng bào các dân tộc.

Trong công cuộc đổi mới đất nước, để tạo được sức mạnh tổng hợp, chủ động đối phó có hiệu quả với mọi âm mưu hoạt động chống phá của địch, ngay từ sau Đại hội VI của Đảng (năm 1986), dưới sự lãnh đạo của các cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương và sự chỉ đạo trực tiếp của Giám đốc Công an tỉnh, lực lượng Tham mưu toàn tỉnh đã chủ động xây dựng, giúp các cấp lãnh đạo triển khai thực hiện nhiều phương án, kế hoạch đấu tranh mang tính chiến lược, kịp thời phát hiện đấu tranh ngăn chặn có hiệu quả các hoạt động chống phá của các thế lực thù địch và các loại tội phạm khác, làm thất bại âm mưu “Diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch, bảo vệ vững chắc an ninh trật tự; góp phần thực hiện thắng lợi công cuộc đổi mới. Với chức năng, nhiệm vụ của mình, lực lượng Tham mưu toàn tỉnh đã dự báo tình hình, chủ động giúp lãnh đạo Công an các cấp tham mưu chính quyền, cấp ủy ban hành các chủ trương, biện pháp triển khai thực hiện có hiệu quả công tác quản lý nhà nước về an ninh trật tự, giữ vững ổn định chính trị và trật tự an toàn xã hội tại địa phương. Thực hiện có hiệu quả các Chương trình mục tiêu quốc gia phòng, chống tội phạm; phòng, chống ma túy; Chương trình hành động phòng, chống tội phạm mua bán người; Chiến lược quốc gia phòng, chống tham nhũng, cải cách hành chính... Đã phục vụ lãnh đạo Công an tỉnh tham mưu cấp ủy, chính quyền ban hành hàng trăm chỉ thị, nghị quyết, chương trình, kế hoạch, phương án và tổng kết chuyên đề thực hiện các chủ trương lớn của Đảng, Nhà nước, Quốc hội về ANTT, đảm bảo an ninh chủ động, phòng, chống tội phạm hiệu quả, góp phần huy động sức mạnh của cả hệ thống chính trị trong công tác đảm bảo an ninh trật tự, phục vụ đắc lực sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội tỉnh nhà.

Một trong những chiến công nổi bật của lực lượng tham mưu trong giai đoạn này là tham mưu cho đảng ủy, lãnh đạo Công an tỉnh chỉ huy, chỉ đạo giải quyết có hiệu quả các vụ vụ gây rối, bạo loạn trong các thời điểm tháng 02/2001, tháng 4/2004 và tháng 04/2008; đấu tranh truy bắt, bóc gỡ và tấn công chính trị có hiệu quả với bọn FULRO, xóa bỏ hầu hết các khung chính quyền ngầm của chúng, bắt hầu hết các đối tượng cầm đầu, cốt cán, núp bóng, lợi dụng tín ngưỡng, tôn giáo hoạt động chống phá, góp phần làm thất bại âm mưu, hoạt động của các thế lực thù địch có ý đồ tổ chức tuyên truyền, gây rối, biểu tình, bạo loạn trong đồng bào dân tộc thiểu số. Thường xuyên tổ chức các đợt cao điểm tấn công, trấn áp tội phạm, kiềm chế, kéo giảm tội phạm, tệ nạn xã hội, không để hình thành tội phạm có tổ chức, hoạt động kiểu “xã hội đen”, đường dây tụ điểm phức tạp về tội phạm, ma túy...Tham mưu kịp thời cho cấp uỷ, chính quyền chỉ đạo các ngành, các cấp giải quyết ổn định hàng nghìn vụ, việc phức tạp về an ninh nông thôn, an ninh tôn giáo, an ninh vùng dân tộc thiểu số, không để phát sinh “điểm nóng” về an ninh trật tự...

Tiếp nối truyền thống anh hùng của các thế hệ đi trước, lực lượng Tham mưu Công an tỉnh Gia Lai hôm nay đang tiếp tục kế thừa và phát huy truyền thống anh hùng cách mạng, ra sức phấn đấu rèn luyện đạo đức, phẩm chất cách mạng, không ngừng đổi mới, cụ thể hóa “Việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”, “Học tập thực hiện Sáu điều Bác Hồ dạy Công an nhân dân” bằng những việc làm thiết thực. Cán bộ chiến sỹ Phòng Tham mưu đã từng bước tiếp cận làm chủ khoa học công nghệ hiện đại, tham mưu các cấp Lãnh đạo chỉ đạo, chỉ huy các lực lượng xử lý kịp thời các tình huống phát sinh liên quan đến an ninh trật tự, duy trì lực lượng ứng phó sẵn sàng chiến đấu trong mọi tình huống, chủ động xây dựng các phương án, kế hoạch phòng ngừa, phát hiện, ngăn chặn, đấu tranh với âm mưu, thủ đoạn hoạt động chống phá của các thế lực thù địch và các loại tội phạm, các hành vi vi phạm pháp luật; chủ động xây dựng thế trận an ninh nhân dân gắn với nền quốc phòng toàn dân ngày càng vững chắc; xây dựng lực lượng CAND cách mạng, ngày càng chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại; xây dựng lực lượng chuyên trách và bán chuyên trách trong đảm bảo an ninh trật tự tại cơ sở vững mạnh, rộng khắp. Đồng thời chủ động tham mưu đề xuất nâng cao chất lượng công tác chuyên môn, gắn với xây dựng lực lượng chính quy, chấp hành nghiêm điều lệnh, kỷ luật; thực hiện tốt chức năng quản lý nhà nước về an ninh trật tự; tăng cường công tác nghiên cứu khoa học, tổng kết các chuyên đề nghiệp vụ, tổng kết Lịch sử trong Công an tỉnh; nâng cao hiệu quả công tác cải cách hành chính, công tác pháp chế, thực hiện quy chế dân chủ trong CAND; xây dựng và khai thác có hiệu quả hệ thống trung tâm thông tin chỉ huy, hệ thống truyền hình trực tuyến, hệ thống kiểm soát an ninh công cộng và hệ thống kiểm soát trực tuyến khẩn nguy hàng không dân dụng cùng hệ thống mạng thông tin vô tuyến kỹ thuật số, tổng đài điện tử số hóa; hệ thống cơ yếu... Tổ chức khai thác, vận hành, cập nhật tin, bài trên Cổng thông tin điện tử Công an tỉnh theo đúng quy định; tổ chức tiếp nhận, xử lý, chuyển giao hàng vạn công văn, tài liệu đến các đơn vị, Công an xã, phường, thị trấn bảo đảm bí mật, an toàn. Chú trọng đẩy mạnh công tác tham mưu hướng về cơ sở, công tác đối ngoại và hợp tác quốc tế của Công an tỉnh, góp phần thắt chặt mối quan hệ quân dân và tô thắm hình ảnh người chiến sỹ CAND trong lòng nhân dân các dân tộc trên địa bàn tỉnh.

Ghi nhận những kết quả, công lao to lớn trong công tác tham mưu, phục vụ lãnh đạo chỉ huy, chỉ đạo thực hiện nhiệm vụ đảm bảo an ninh trật tự và xây dựng lực lượng của Công an tỉnh tỉnh, chỉ tính riêng từ năm 2005 đến nay, lực lượng Tham mưu Công an tỉnh đã 03 lần vinh dự được Đảng, Nhà nước trao tặng Huân chương Bảo vệ Tổ quốc (hạng 2 năm 2007, hạng Ba năm 2012 và hạng Nhất năm 2021); đã 03 lần được Thủ tướng Chính Phủ tặng Bằng khen. Liên tục từ năm 2000 đến nay đều đạt danh hiệu thi đua quyết thắng; trong các năm từ 2000 đến 2008 và liên tục từ năm 2011 đến nay đều được Bộ Công an tặng cờ thi đua xuất sắc, riêng năm 2017 được Chính phủ tặng cờ thi đua xuất sắc trong phong trào thi đua “Vì an ninh Tổ quốc”. Đã có hàng nghìn lượt tập thể, cán bộ, chiến sỹ trong lực lượng tham mưu Công an tỉnh được Chủ tịch nước, Thủ tướng Chính phủ, các Bộ, ngành và Bộ Công an, UBND tỉnh, Giám đốc Công an tỉnh cùng các cấp, các ngành khen thưởng, biểu dương... Điều đó là minh chứng và là sự khẳng định, đánh dấu bước trưởng thành, tiến bộ vượt bậc của lực lượng Tham mưu Công an tỉnh trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN./.