Cảnh giác với âm mưu “hòa tan ý thức hệ” của các thế lực thù địch chống phá Việt Nam
Trong bối cảnh hội nhập và bùng nổ thông tin, các giá trị tư tưởng, chính trị ngày càng bị pha trộn, lẫn lộn dưới danh nghĩa “phổ quát”. Một số tổ chức, cá nhân chống phá Đảng, Nhà nước ta đưa ra luận điệu cho rằng hòa nhập đồng nghĩa với việc phải tiếp nhận mô hình chính trị phương Tây. Đây chính là một biểu hiện âm mưu “hòa tan ý thức hệ” của các thế lực thù địch chống phá Việt Nam. Liệu chúng ta có thể đánh mất chính mình khi vô tình tiếp nhận các “giá trị phổ quát” từ bên ngoài do thiếu hiểu biết và sự chọn lọc?
Âm mưu, thủ đoạn “hòa tan ý thức hệ” của các thế lực thù địch
“Hòa tan ý thức hệ” có thể hiểu là một quá trình làm suy yếu, phai nhạt, tiến tới xóa bỏ hệ tư tưởng cốt lõi của một quốc gia, một tổ chức hay một cộng đồng. Âm mưu của các thế lực thù địch khi thúc đẩy “hòa tan ý thức hệ” đối với Việt Nam nhằm thực hiện mục tiêu làm suy yếu nền tảng tư tưởng của Đảng, dẫn đến sự chệch hướng trong đường lối chính trị và phát triển đất nước; gây mất niềm tin vào chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, từ đó kích động những xu hướng lệch lạc như đa nguyên chính trị, đa đảng đối lập. Hơn nữa, việc làm suy yếu ý thức hệ còn hướng đến làm mất ổn định chính trị – xã hội, tạo tiền đề cho những biến động lớn như “cách mạng màu” hoặc “biểu tình lật đổ” tương tự những gì đã diễn ra ở một số quốc gia Đông Âu và Trung Đông.
Để thực hiện âm mưu này, các thế lực thù địch thường xây dựng các kế hoạch khá hoàn chỉnh, có bước đi và phương pháp cụ thể. Trước hết tập trung làm phai nhạt bản sắc văn hóa, tư tưởng, dẫn dắt Nhân dân, đặc biệt là thanh niên vào trạng thái dao động, mất phương hướng. Chúng không tiến hành một cuộc tấn công trực diện mà chọn cách “mưa dầm thấm lâu”(1), tác động từ nhiều phía để từng bước chuyển hóa nhận thức của xã hội. Một trong những hình thức chống phá quan trọng là sử dụng “diễn biến hòa bình” để gây rối nội bộ, từ đó tạo ra những mâu thuẫn, đối lập giữa Đảng và Nhân dân. Lợi dụng các khẩu hiệu “tự do”, “dân chủ”, “nhân quyền” theo kiểu phương Tây để xuyên tạc, gây nhiễu loạn nhận thức của một bộ phận người dân. Chúng cố tình áp đặt mô hình dân chủ phương Tây như một “chuẩn mực chung”, từ đó gieo rắc hoài nghi về chế độ chính trị hiện hành ở Việt Nam.
Tuy nhiên, cần khẳng định rõ rằng, “tự do”, “dân chủ” không phải là khái niệm chung chung, hay có thể sao chép rập khuôn, mà phải được đặt trong bối cảnh lịch sử, văn hóa, trình độ phát triển và đặc điểm chính trị – xã hội của mỗi quốc gia. Việt Nam là quốc gia từng bị đô hộ, bị áp bức, đi lên từ hai cuộc kháng chiến trường kỳ, nên quyền tự do, dân chủ của Nhân dân phải được đảm bảo trên nền tảng ổn định chính trị, độc lập dân tộc và phát triển bền vững. Một mô hình dân chủ “đa đảng đối lập”, “tam quyền phân lập” theo kiểu phương Tây, nếu áp dụng máy móc sẽ dễ dẫn đến tình trạng chia rẽ, xung đột chính trị, thậm chí là hỗn loạn đã từng xảy ra tại nhiều quốc gia. Điển hình ở Hoa Kỳ, nơi được xem là hình mẫu của dân chủ phương Tây vẫn tồn tại nhiều vấn đề nghiêm trọng về phân biệt chủng tộc, phân hóa giàu nghèo sâu sắc, bạo loạn sau bầu cử, tình trạng cảnh sát bạo lực, lạm dụng vũ khí, xung đột phe phái gay gắt. Những vụ việc như cái chết của người đàn ông Mỹ gốc Phi tên là George Floyd năm 2020(2), hay vụ tấn công Điện Capitol năm 2021 do một nhóm người ủng hộ cựu Tổng thống Donald Trump khi ông này không trúng cử nhiệm kỳ mới(3), cho thấy ngay cả nền dân chủ phương Tây cũng đang phải đối mặt với khủng hoảng nội tại.
Cảnh tượng hỗn loạn bên ngoài Điện Capitol khi người biểu tình ủng hộ ông Donald Trump cố gắng đột nhập—một khoảnh khắc thể hiện khủng hoảng thực sự trong nền dân chủ Mỹ
Về thủ đoạn, các thế lực thù địch không ngừng sáng tạo và biến đổi thủ đoạn để thực hiện âm mưu “hòa tan ý thức hệ”. Một số thủ đoạn chính mà chúng đang sử dụng:
Thứ nhất, lợi dụng mạng xã hội và truyền thông để xuyên tạc lịch sử, bôi nhọ lãnh đạo Đảng và Nhà nước ta, kích động tư tưởng phản động. Mạng xã hội trở thành công cụ lợi hại giúp các thế lực thù địch lan truyền thông tin sai lệch một cách nhanh chóng. Theo báo cáo “Digital 2024: Vietnam”(4), tính đến đầu năm 2024, có tới 79,1% dân số Việt Nam (khoảng 76 triệu người) sử dụng mạng xã hội, chủ yếu là Facebook, YouTube, TikTok… Điều này cho thấy mức độ ảnh hưởng rất lớn của mạng xã hội đến đời sống tư tưởng, đặc biệt trong giới trẻ. Ví dụ, nhiều kênh YouTube và trang web chống phá như “BBC Tiếng Việt”, “RFA”, “VOA” thường xuyên đăng tải bài viết, video có nội dung vu cáo, xuyên tạc tình hình thực tế tại Việt Nam, làm sai lệch nhận thức của một bộ phận người dân về các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước.
Các thế lực thù địch lợi dụng các phương tiện truyền thông xã hội để thực hiện chiến lược “diễn biến hòa bình”
Thứ hai, sử dụng chiến tranh tâm lý để gây hoang mang, mất phương hướng trong cán bộ, đảng viên và các tầng lớp Nhân dân. Chiến tranh tâm lý là một thủ đoạn nguy hiểm nhằm tác động vào tư tưởng, tình cảm của Nhân dân, khiến họ nghi ngờ về con đường mà đất nước đang đi. Các phần tử phản động thường xuyên tung tin giả về tình hình kinh tế, chính trị, xã hội để gây tâm lý hoang mang, mất niềm tin vào Đảng và Nhà nước. Chẳng hạn, trong giai đoạn đại dịch Covid-19, nhiều đối tượng tung tin thất thiệt về chính sách phòng chống dịch của Việt Nam, gây hoang mang dư luận. Những thông tin sai lệch này không chỉ gây khó khăn cho công tác phòng, chống dịch mà còn làm xói mòn niềm tin vào chính quyền.
Thứ ba, kích động các phong trào chống đối, biểu tình, gây rối trong Nhân dân. Các thế lực thù địch, phản động thường lợi dụng những vấn đề nhạy cảm như tranh chấp đất đai, môi trường, lao động… để kích động người dân biểu tình, gây mất ổn định. Ví dụ, trong các sự kiện như vụ Formosa năm 2016, dự thảo Luật đặc khu kinh tế năm 2018, một số tổ chức phản động ở nước ngoài đã lợi dụng tình hình để kích động bạo loạn, chống phá Nhà nước.
Thứ tư, tác động vào giáo dục, văn hóa để thay đổi tư tưởng. Một trong những chiến lược dài hạn của các thế lực thù địch là tác động vào lĩnh vực giáo dục, văn hóa nhằm làm thay đổi tư duy, nhận thức của thế hệ trẻ. Chúng tìm cách cổ súy lối sống thực dụng, đề cao giá trị phương Tây một cách cực đoan, làm suy yếu bản sắc văn hóa dân tộc, từng bước phai nhạt ý thức hệ cách mạng.
Bài học từ các nước trên thế giới
Trong lịch sử hiện đại, có nhiều quốc gia đã rơi vào khủng hoảng nghiêm trọng sau khi từ bỏ hệ tư tưởng cốt lõi hoặc bị tác động bởi các chiến lược “hòa tan ý thức hệ” từ bên ngoài. Những biến động này không chỉ gây ra sự suy yếu chính trị mà còn kéo theo những hệ lụy về kinh tế, xã hội và an ninh quốc gia. Dưới đây là một số ví dụ điển hình về những quốc gia đã trải qua biến động lớn khi mất đi nền tảng tư tưởng ban đầu(5).
Liên Xô – Sự sụp đổ của một siêu cường. Liên Xô từng là một trong hai siêu cường của thế giới trong suốt thế kỷ 20, với hệ tư tưởng Marxist-Leninist làm nền tảng lãnh đạo đất nước. Tuy nhiên, từ những năm 1980, dưới tác động của chính sách cải tổ (Perestroika) và công khai (Glasnost) của Mikhail Gorbachev, hệ tư tưởng cộng sản dần bị suy yếu. Những chính sách này tạo ra sự dao động trong nội bộ Đảng Cộng sản Liên Xô, làm mất đi tính thống nhất của hệ thống chính trị. Kết quả vào năm 1991, Liên Xô sụp đổ, kéo theo sự tan rã của một loạt quốc gia thành viên. Các nước cộng hòa hậu Xô Viết rơi vào tình trạng bất ổn chính trị, suy thoái kinh tế, xung đột sắc tộc và bạo loạn. Nga – quốc gia kế thừa Liên Xô đã mất gần một thập kỷ để phục hồi, nhưng vẫn đối diện với nhiều thách thức do di chứng từ sự đổ vỡ tư tưởng trước đó.
Ukraine mất phương hướng sau những biến động chính trị. Ukraine là một trong những quốc gia điển hình cho việc rơi vào bất ổn sau khi từ bỏ hệ tư tưởng Xô Viết mà không có một nền tảng tư tưởng vững chắc thay thế. Sau khi Liên Xô tan rã, Ukraine lựa chọn mô hình dân chủ phương Tây nhưng không có một chiến lược phát triển đồng bộ. Điều đó khiến nước này rơi vào vòng xoáy khủng hoảng chính trị kéo dài. Cuộc cách mạng Cam năm 2004 và cuộc khủng hoảng Maidan năm 2014 đã làm trầm trọng thêm sự chia rẽ trong nước, khi một bộ phận dân cư có xu hướng thân phương Tây, trong khi một bộ phận khác vẫn giữ tư tưởng gắn bó với Nga. Hệ quả là Ukraine rơi vào nội chiến, kinh tế suy yếu, mất chủ quyền ở Crimea và xung đột kéo dài ở miền Đông hiện nay. Mất đi một nền tảng tư tưởng thống nhất đã khiến Ukraine trở thành điểm nóng địa chính trị và chịu sự tác động của nhiều thế lực bên ngoài.
Cảnh tượng hỗn loạn, đổ nát và căng thẳng chính trị trong các cuộc biểu tình ở Ukraine (Euromaidan 2013-2014)
Libya từ bỏ ý thức hệ dẫn đến hỗn loạn. Libya từng là một quốc gia có nền kinh tế mạnh nhất châu Phi nhờ nguồn tài nguyên dầu mỏ dồi dào và chính sách ổn định dưới sự lãnh đạo của Muammar Gaddafi. Dưới thời Gaddafi, Libya theo đuổi mô hình chính trị dựa trên học thuyết “Sách Xanh”, một hệ tư tưởng kết hợp giữa chủ nghĩa xã hội Ả Rập và tư tưởng dân tộc Libya. Tuy nhiên, cuộc nổi dậy năm 2011, với sự can thiệp của phương Tây, đã lật đổ chế độ Gaddafi. Kể từ đó, Libya không còn một nền tảng tư tưởng chung để dẫn dắt đất nước. Các phe phái vũ trang tranh giành quyền lực, đất nước bị chia cắt thành nhiều vùng kiểm soát khác nhau, dẫn đến nội chiến kéo dài và sự can thiệp của các thế lực nước ngoài. Libya từ một quốc gia thịnh vượng đã trở thành một trong những vùng xung đột nghiêm trọng nhất ở châu Phi, với nền kinh tế suy sụp và cuộc sống người dân rơi vào cảnh bấp bênh.
Iraq khủng hoảng sau khi thay đổi hệ tư tưởng. Iraq là một trường hợp khác cho thấy hậu quả nghiêm trọng khi một quốc gia mất đi nền tảng tư tưởng lãnh đạo. Dưới thời Saddam Hussein, Iraq được điều hành theo mô hình chủ nghĩa Ba’ath, một hệ tư tưởng kết hợp giữa chủ nghĩa dân tộc Ả Rập và chủ nghĩa xã hội. Tuy nhiên, sau cuộc chiến Iraq năm 2003, chính quyền Hussein bị lật đổ, hệ thống chính trị cũ sụp đổ. Việc loại bỏ hoàn toàn hệ tư tưởng Ba’ath đã tạo ra một khoảng trống quyền lực, khiến Iraq rơi vào hỗn loạn. Các nhóm vũ trang, giáo phái cực đoan nhanh chóng trỗi dậy, điển hình là sự xuất hiện của tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS). Cuộc nội chiến và sự bất ổn kéo dài đã khiến Iraq trở thành một trong những quốc gia có tình trạng an ninh tồi tệ nhất thế giới, với nền kinh tế suy sụp và hàng triệu người phải rời bỏ quê hương.
Nam Tư – Sự tan rã do mất đi nền tảng tư tưởng chung. Nam Tư từng là một quốc gia đa sắc tộc, đa tôn giáo nhưng được giữ vững nhờ hệ tư tưởng xã hội chủ nghĩa do lãnh tụ Josip Broz Tito định hình. Tuy nhiên, sau khi Tito qua đời vào năm 1980, hệ tư tưởng này dần bị suy yếu và không còn đủ sức gắn kết các dân tộc trong liên bang. Sự gia tăng của chủ nghĩa dân tộc cùng với tác động từ phương Tây đã dẫn đến cuộc chiến tranh Nam Tư kéo dài suốt thập niên 1990. Hệ quả là Nam Tư tan rã thành nhiều quốc gia nhỏ hơn, đi kèm với những cuộc xung đột đẫm máu, đặc biệt là chiến tranh Bosnia (1992-1995) và Kosovo (1998-1999). Việc mất đi một hệ tư tưởng chung đã khiến khu vực Balkan rơi vào vòng xoáy bạo lực, chia rẽ và khủng hoảng kéo dài.
Lịch sử thế giới đã chứng minh rằng, một khi hệ tư tưởng suy yếu hoặc bị phủ nhận, sẽ kéo theo những hệ lụy nghiêm trọng về chính trị, kinh tế và xã hội. Những bài học từ sự sụp đổ của Liên Xô, bất ổn tại Ukraine, Libya, Iraq hay Nam Tư vẫn còn nguyên tính thời sự và cảnh tỉnh sâu sắc cho chúng ta hôm nay.
Kinh nghiệm của Việt Nam
Trong bối cảnh toàn cầu hóa và sự phát triển mạnh mẽ của truyền thông, Internet, mạng xã hội, Việt Nam phải đối mặt với nhiều thách thức để giữ vững nền tảng tư tưởng, đặc biệt là âm mưu “hòa tan ý thức hệ” của các thế lực thù địch. Trước thực trạng này và từ thực tiễn đất nước, Việt Nam đã đúc kết được nhiều kinh nghiệm quý báu trong phòng, chống nguy cơ trên, đảm bảo sự vững chắc của nền tảng tư tưởng và chế độ xã hội chủ nghĩa.
Một trong những kinh nghiệm quan trọng nhất của Việt Nam là kiên định chủ nghĩa Mác – Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, khẳng định đây là nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho mọi hành động. Đảng và Nhà nước Việt Nam thường xuyên giáo dục chính trị tư tưởng, nâng cao nhận thức cho cán bộ, đảng viên và Nhân dân về bản chất, âm mưu, thủ đoạn của các thế lực thù địch. Tinh thần này đã được thể hiện rõ trong Kết luận số 21-KL/TW ngày 25/10/2021 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII(6), trong đó nhấn mạnh yêu cầu kiên quyết ngăn chặn, đẩy lùi, xử lý nghiêm cán bộ, đảng viên suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá” – những biểu hiện vốn là mục tiêu mà các thế lực thù địch hướng đến trong âm mưu “hòa tan ý thức hệ”. Việt Nam không ngừng bổ sung, phát triển lý luận về chủ nghĩa xã hội, kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và vai trò lãnh đạo của Đảng. Qua đó không chỉ giúp củng cố niềm tin của Nhân dân mà còn tạo nền tảng lý luận vững chắc để phản bác các quan điểm sai trái, thù địch.
Chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh – Nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho hành động của Đảng ta
Việt Nam đã làm tốt công tác định hướng bằng các chủ trương, quan điểm của Đảng và hoàn thiện hệ thống pháp luật nhằm ngăn chặn những tác động tiêu cực từ sự chống phá các thế lực thù địch trên lĩnh vực tư tưởng chính trị. Nội dung này được thể hiện rõ trong nghị quyết qua các kỳ Đại hội Đảng và tại Đại hội lần thứ XIII, Đảng ta nêu rõ: “Tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, kiên quyết và thường xuyên đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, cơ hội chính trị; đấu tranh, ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ”(9). Đặc biệt là Nghị quyết số 35-NQ/TW, ngày 22/10/2018 của Bộ Chính trị về “Tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong tình hình mới”, công tác này được tổ chức chặt chẽ, đồng bộ, quyết liệt và ngày càng đạt hiệu quả thực chất. Chú trọng bổ sung hoàn thiện hệ thống pháp luật như Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi năm 2017), Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2012 (sửa đổi, bổ sung năm 2014, 2017), Luật Báo chí năm 2016… qua đó, luật hóa các hành vi chống phá Đảng, Nhà nước ta sát thực tiễn hơn, tạo cơ sở vững chắc trong việc đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch. Ngoài ra, Việt Nam cũng quan tâm đến chính sách an sinh xã hội, nâng cao đời sống Nhân dân, giảm thiểu những bất mãn trong xã hội – một trong những nguyên nhân khiến một số người dễ bị tác động bởi các luận điệu chống phá.
Công tác tuyên truyền, giáo dục chính trị tư tưởng luôn được chú trọng. Việt Nam đã đẩy mạnh tuyên truyền thông qua nhiều hình thức như báo chí, xuất bản, hội thảo, diễn đàn trực tuyến, nhằm phổ biến quan điểm đúng đắn của Đảng, đồng thời vạch trần những luận điệu sai trái. Đặc biệt, hệ thống báo chí và truyền thông chính thống của Việt Nam đã trở thành công cụ sắc bén, phát huy vai trò quan trọng trong việc định hướng dư luận, phản bác các thông tin xấu độc. Các cơ quan truyền thông cũng chú trọng vào việc hiện đại hóa phương thức truyền tải thông tin, sử dụng mạng xã hội để lan tỏa các thông điệp tích cực và đấu tranh với các quan điểm sai trái.
Tích cực, chủ động đấu tranh trên không gian mạng. Việt Nam luôn coi đây là một mặt trận quan trọng trong cuộc chiến chống “hòa tan ý thức hệ”. Những năm qua, các thế lực thù địch thường lợi dụng mạng xã hội, diễn đàn trực tuyến để tuyên truyền tư tưởng phản động, xuyên tạc đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước. Chỉ tính riêng trong năm 2023(7), Bộ Thông tin và Truyền thông đã xử lý hơn 12.000 thông tin xấu độc, sai sự thật trên mạng xã hội; yêu cầu gỡ bỏ hơn 4.500 bài viết, video vi phạm và xử phạt hàng trăm trường hợp đăng tải thông tin gây hoang mang dư luận. Để đối phó, Việt Nam đã có những biện pháp kịp thời như ban hành Luật An ninh mạng năm 2018, xây dựng Bộ Quy tắc ứng xử trên mạng xã hội, tăng cường kiểm soát thông tin trên Internet, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm. Việt Nam đã xây dựng lực lượng chuyên trách về an ninh mạng, các nhóm đấu tranh trực tuyến nhằm phản bác thông tin sai lệch, hướng dẫn người dân tiếp cận thông tin chính xác, khách quan. Công tác giáo dục nâng cao nhận thức cho người dân về tác hại của các thông tin sai lệch được đẩy mạnh, giúp họ tự bảo vệ mình trước những âm mưu thâm độc của các thế lực thù địch.
Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị – xã hội như Đoàn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Công đoàn, Hội liên hiệp phụ nữ, Hội nông dân, Hội cựu chiến binh Việt Nam và Nhân dân luôn phát huy tốt vai trò trong đấu tranh phòng, chống âm mưu, thủ đoạn chống phá của các thế lực thù địch nhất là trên lĩnh vực tư tưởng, văn hóa(8). Các tổ chức này không chỉ tuyên truyền, giáo dục mà còn trực tiếp tham gia vào các hoạt động đấu tranh phản bác quan điểm sai trái, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng. Đồng thời, Việt Nam luôn đề cao vai trò của Nhân dân trong việc phát hiện, phản ánh và đấu tranh với những biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống. Phát huy sức mạnh của Nhân dân chính là cách làm hiệu quả để bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, chống lại âm mưu “hòa tan ý thức hệ”.
Cùng với đó, Việt Nam tăng cường hợp tác quốc tế trong cuộc chiến bảo vệ nền tảng tư tưởng(10). Việc hợp tác với các quốc gia có cùng hệ tư tưởng cốt lõi, tham gia các diễn đàn quốc tế về an ninh mạng, phòng chống thông tin xấu độc, chia sẻ kinh nghiệm đấu tranh tư tưởng là một phần quan trọng trong chiến lược của Việt Nam. Nhờ đó, chúng ta không chỉ nâng cao khả năng tự vệ mà còn đóng góp vào xây dựng môi trường thông tin lành mạnh trên phạm vi toàn cầu.
Một số giải pháp phòng, chống âm mưu “hòa tan ý thức hệ” của các thế lực thù địch đối với Việt Nam hiện nay
Từ bài học các nước trên thế giới và kinh nghiệm của Việt Nam, để phòng, chống âm mưu “hòa tan ý thức hệ” của các thế lực thù địch đối với nước ta cần thực hiện tốt các giải pháp sau:
Một là, kiên định nền tảng tư tưởng của Đảng. Giữ vững và phát huy giá trị của chủ nghĩa Mác – Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh(11) là nhiệm vụ hàng đầu trong công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng. Đây là kim chỉ nam cho mọi hành động, định hướng sự phát triển của đất nước. Tiếp tục nghiên cứu, bổ sung và phát triển lý luận về chủ nghĩa xã hội, phù hợp với tình hình thực tế của đất nước và xu thế phát triển của thế giới. Mặt khác, chú trọng nâng cao nhận thức chính trị cho cán bộ, đảng viên và Nhân dân(12), đặc biệt là thế hệ trẻ. Cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhiều lần khẳng định vai trò của việc giữ vững nền tảng tư tưởng đối với sự nghiệp cách mạng: “Chúng ta kiên định con đường đi lên chủ nghĩa xã hội vì đó là con đường đúng đắn phù hợp với quy luật phát triển của lịch sử, phù hợp với thực tiễn Việt Nam, thể hiện rõ bản chất cách mạng, khoa học và nhân văn sâu sắc”(13). Đảng và Nhà nước cần tăng cường công tác giáo dục chính trị tư tưởng, giúp người dân hiểu rõ bản chất của các thế lực thù địch và những âm mưu chống phá. Sự kiên định về tư tưởng sẽ là nền tảng vững chắc giúp Việt Nam không bị hòa tan trong những trào lưu chính trị phức tạp hiện nay.
Hai là, đẩy mạnh tuyên truyền, định hướng chính trị, tư tưởng. Tuyên truyền là một trong những công cụ quan trọng giúp bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng. Trong bối cảnh công nghệ số phát triển mạnh mẽ, việc đổi mới phương thức tuyên truyền là điều tất yếu. Các kênh truyền thông chính thống đẩy mạnh việc phổ biến thông tin chính xác, khách quan, đồng thời chủ động phản bác các luận điệu sai trái, xuyên tạc của các thế lực thù địch. Ngoài báo chí, truyền hình, cần tận dụng các nền tảng trực tuyến như mạng xã hội, diễn đàn để truyền tải thông điệp một cách nhanh chóng và hiệu quả. Bên cạnh đó, các cơ quan chức năng thường xuyên tổ chức các cuộc hội thảo, đối thoại trực tiếp để giải thích, làm rõ các vấn đề dư luận quan tâm, tạo sự đồng thuận trong xã hội.
Ba là, nâng cao hiệu quả đấu tranh trên không gian mạng. Không gian mạng đã trở thành mặt trận quan trọng trong cuộc chiến bảo vệ nền tảng tư tưởng. Các thế lực thù địch thường lợi dụng mạng xã hội để tuyên truyền những thông tin sai lệch, kích động tư tưởng chống đối. Vì vậy, tiếp tục tuyên truyền, thực hiện nghiêm Luật An ninh mạng năm 2018 nhằm kiểm soát, xử lý các hành vi lợi dụng Internet, mạng xã hội để chống phá Đảng, Nhà nước. Quan tâm phát triển lực lượng chuyên trách về an ninh mạng, xây dựng đội ngũ đấu tranh trực tuyến nhằm phản bác thông tin xấu độc. Gắn trách nhiệm và tăng cường vai trò của cán bộ, đảng viên trong tham gia mạng xã hội, chú trọng tuyên truyền giúp người dân nâng cao ý thức cảnh giác, tự bảo vệ mình trước các thông tin sai lệch trên Internet, mạng xã hội.
Bốn là, phát huy vai trò của Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị – xã hội và Nhân dân(14). Bảo vệ nền tảng tư tưởng không chỉ là nhiệm vụ của Đảng và Nhà nước mà cần có sự tham gia tích cực của toàn xã hội. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị – xã hội cần đẩy mạnh tuyên truyền, vận động quần chúng nhân dân tham gia vào công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng. Đặc biệt, cần phát huy vai trò của Nhân dân trong việc giám sát, phát hiện và đấu tranh với những luận điệu xuyên tạc, sai trái. Khi người dân được trang bị đầy đủ thông tin và có tinh thần cảnh giác cao, các thế lực thù địch sẽ khó có thể lợi dụng để thực hiện âm mưu “hòa tan ý thức hệ”.
Năm là, củng cố và phát huy vai trò của thế hệ trẻ trên mặt trận tư tưởng. Trong cuộc đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, thế hệ trẻ đặc biệt là thanh niên, sinh viên vừa là đối tượng trọng yếu bị tác động, vừa là lực lượng nòng cốt cần được phát huy. Định hướng tư tưởng cho thanh niên, sinh viên phải được thực hiện đồng bộ từ nhiều kênh: giáo dục chính trị tư tưởng trong nhà trường; tổ chức các diễn đàn, tọa đàm, hoạt động ngoại khóa mang tính lý luận; tăng cường tương tác giữa Đoàn, Hội và người trẻ trên môi trường mạng. Phát huy vai trò tiên phong, sáng tạo của thế hệ trẻ trong đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái trên mạng cũng là một giải pháp hiệu quả. Nhiều mô hình như nhóm “dư luận viên trẻ”, nhóm sinh viên lý luận trẻ, các câu lạc bộ học thuật chính trị tại trường đại học đã cho thấy hiệu quả rõ rệt khi thanh niên được đặt vào vai trò “người kiến tạo niềm tin”, thay vì chỉ là người tiếp nhận thụ động.
Tìm hiểu lịch sử: Thế hệ trẻ chủ động bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng
Sáu là, hoàn thiện hệ thống pháp luật và chính sách. Hệ thống pháp luật cần tiếp tục được hoàn thiện nhằm bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng. Các quy định về an ninh tư tưởng, an ninh mạng, xử lý các hành vi tuyên truyền chống phá Đảng, Nhà nước phải được bổ sung sát với sự phát triển của tình hình và thực thi nghiêm minh. Thường xuyên quan tâm đến chính sách an sinh xã hội, nâng cao đời sống Nhân dân. Khi đời sống được đảm bảo, người dân sẽ có niềm tin vững chắc vào sự lãnh đạo của Đảng, không bị các thế lực thù địch lôi kéo.
Bảy là, tăng cường hợp tác quốc tế (15). Trong bối cảnh toàn cầu hóa, hợp tác quốc tế là yếu tố quan trọng giúp Việt Nam bảo vệ nền tảng tư tưởng. Tăng cường hợp tác với các nước có cùng quan điểm, hệ tư tưởng tương đồng, chia sẻ kinh nghiệm trong việc đấu tranh chống lại các chiến dịch truyền thông sai lệch. Đồng thời, Việt Nam cũng cần tích cực tham gia các diễn đàn quốc tế về an ninh mạng, phòng chống tin giả để nâng cao năng lực tự bảo vệ trước các cuộc tấn công vào nền tảng tư tưởng từ bên ngoài.
Ngày nay, trước những chuyển biến mau lẹ của tình hình thế giới, các xu hướng chính trị, tư tưởng, văn hóa đa nguyên len lỏi mạnh mẽ, nhất là trong điều kiện Đảng, Nhà nước ta đang đẩy mạnh đổi mới, sắp xếp lại tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, thì yêu cầu giữ vững nền tảng tư tưởng, kiên định con đường xã hội chủ nghĩa lại càng trở nên cấp thiết, như Tổng Bí thư Tô Lâm đã khẳng định: “Kiên định mục tiêu độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội là nguyên tắc xuyên suốt, không thể dao động”(16). Với bản lĩnh, niềm tin trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc và tiến hành đồng bộ các giải pháp, Việt Nam sẽ không để bị hòa tan theo các trào lưu văn hóa, tư tưởng phức tạp và sự chống phá của các thế lực thù địch, đảm bảo sự ổn định chính trị và phát triển bền vững đất nước.
“Hòa tan ý thức hệ” có thể hiểu là một quá trình làm suy yếu, phai nhạt, tiến tới xóa bỏ hệ tư tưởng cốt lõi của một quốc gia, một tổ chức hay một cộng đồng. Âm mưu của các thế lực thù địch khi thúc đẩy “hòa tan ý thức hệ” đối với Việt Nam nhằm thực hiện mục tiêu làm suy yếu nền tảng tư tưởng của Đảng, dẫn đến sự chệch hướng trong đường lối chính trị và phát triển đất nước; gây mất niềm tin vào chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, từ đó kích động những xu hướng lệch lạc như đa nguyên chính trị, đa đảng đối lập. Hơn nữa, việc làm suy yếu ý thức hệ còn hướng đến làm mất ổn định chính trị – xã hội, tạo tiền đề cho những biến động lớn như “cách mạng màu” hoặc “biểu tình lật đổ” tương tự những gì đã diễn ra ở một số quốc gia Đông Âu và Trung Đông.
Để thực hiện âm mưu này, các thế lực thù địch thường xây dựng các kế hoạch khá hoàn chỉnh, có bước đi và phương pháp cụ thể. Trước hết tập trung làm phai nhạt bản sắc văn hóa, tư tưởng, dẫn dắt Nhân dân, đặc biệt là thanh niên vào trạng thái dao động, mất phương hướng. Chúng không tiến hành một cuộc tấn công trực diện mà chọn cách “mưa dầm thấm lâu”(1), tác động từ nhiều phía để từng bước chuyển hóa nhận thức của xã hội. Một trong những hình thức chống phá quan trọng là sử dụng “diễn biến hòa bình” để gây rối nội bộ, từ đó tạo ra những mâu thuẫn, đối lập giữa Đảng và Nhân dân. Lợi dụng các khẩu hiệu “tự do”, “dân chủ”, “nhân quyền” theo kiểu phương Tây để xuyên tạc, gây nhiễu loạn nhận thức của một bộ phận người dân. Chúng cố tình áp đặt mô hình dân chủ phương Tây như một “chuẩn mực chung”, từ đó gieo rắc hoài nghi về chế độ chính trị hiện hành ở Việt Nam.
Tuy nhiên, cần khẳng định rõ rằng, “tự do”, “dân chủ” không phải là khái niệm chung chung, hay có thể sao chép rập khuôn, mà phải được đặt trong bối cảnh lịch sử, văn hóa, trình độ phát triển và đặc điểm chính trị – xã hội của mỗi quốc gia. Việt Nam là quốc gia từng bị đô hộ, bị áp bức, đi lên từ hai cuộc kháng chiến trường kỳ, nên quyền tự do, dân chủ của Nhân dân phải được đảm bảo trên nền tảng ổn định chính trị, độc lập dân tộc và phát triển bền vững. Một mô hình dân chủ “đa đảng đối lập”, “tam quyền phân lập” theo kiểu phương Tây, nếu áp dụng máy móc sẽ dễ dẫn đến tình trạng chia rẽ, xung đột chính trị, thậm chí là hỗn loạn đã từng xảy ra tại nhiều quốc gia. Điển hình ở Hoa Kỳ, nơi được xem là hình mẫu của dân chủ phương Tây vẫn tồn tại nhiều vấn đề nghiêm trọng về phân biệt chủng tộc, phân hóa giàu nghèo sâu sắc, bạo loạn sau bầu cử, tình trạng cảnh sát bạo lực, lạm dụng vũ khí, xung đột phe phái gay gắt. Những vụ việc như cái chết của người đàn ông Mỹ gốc Phi tên là George Floyd năm 2020(2), hay vụ tấn công Điện Capitol năm 2021 do một nhóm người ủng hộ cựu Tổng thống Donald Trump khi ông này không trúng cử nhiệm kỳ mới(3), cho thấy ngay cả nền dân chủ phương Tây cũng đang phải đối mặt với khủng hoảng nội tại.
Cảnh tượng hỗn loạn bên ngoài Điện Capitol khi người biểu tình ủng hộ ông Donald Trump cố gắng đột nhập—một khoảnh khắc thể hiện khủng hoảng thực sự trong nền dân chủ Mỹ
Về thủ đoạn, các thế lực thù địch không ngừng sáng tạo và biến đổi thủ đoạn để thực hiện âm mưu “hòa tan ý thức hệ”. Một số thủ đoạn chính mà chúng đang sử dụng:
Thứ nhất, lợi dụng mạng xã hội và truyền thông để xuyên tạc lịch sử, bôi nhọ lãnh đạo Đảng và Nhà nước ta, kích động tư tưởng phản động. Mạng xã hội trở thành công cụ lợi hại giúp các thế lực thù địch lan truyền thông tin sai lệch một cách nhanh chóng. Theo báo cáo “Digital 2024: Vietnam”(4), tính đến đầu năm 2024, có tới 79,1% dân số Việt Nam (khoảng 76 triệu người) sử dụng mạng xã hội, chủ yếu là Facebook, YouTube, TikTok… Điều này cho thấy mức độ ảnh hưởng rất lớn của mạng xã hội đến đời sống tư tưởng, đặc biệt trong giới trẻ. Ví dụ, nhiều kênh YouTube và trang web chống phá như “BBC Tiếng Việt”, “RFA”, “VOA” thường xuyên đăng tải bài viết, video có nội dung vu cáo, xuyên tạc tình hình thực tế tại Việt Nam, làm sai lệch nhận thức của một bộ phận người dân về các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước.
Các thế lực thù địch lợi dụng các phương tiện truyền thông xã hội để thực hiện chiến lược “diễn biến hòa bình”
Thứ hai, sử dụng chiến tranh tâm lý để gây hoang mang, mất phương hướng trong cán bộ, đảng viên và các tầng lớp Nhân dân. Chiến tranh tâm lý là một thủ đoạn nguy hiểm nhằm tác động vào tư tưởng, tình cảm của Nhân dân, khiến họ nghi ngờ về con đường mà đất nước đang đi. Các phần tử phản động thường xuyên tung tin giả về tình hình kinh tế, chính trị, xã hội để gây tâm lý hoang mang, mất niềm tin vào Đảng và Nhà nước. Chẳng hạn, trong giai đoạn đại dịch Covid-19, nhiều đối tượng tung tin thất thiệt về chính sách phòng chống dịch của Việt Nam, gây hoang mang dư luận. Những thông tin sai lệch này không chỉ gây khó khăn cho công tác phòng, chống dịch mà còn làm xói mòn niềm tin vào chính quyền.
Thứ ba, kích động các phong trào chống đối, biểu tình, gây rối trong Nhân dân. Các thế lực thù địch, phản động thường lợi dụng những vấn đề nhạy cảm như tranh chấp đất đai, môi trường, lao động… để kích động người dân biểu tình, gây mất ổn định. Ví dụ, trong các sự kiện như vụ Formosa năm 2016, dự thảo Luật đặc khu kinh tế năm 2018, một số tổ chức phản động ở nước ngoài đã lợi dụng tình hình để kích động bạo loạn, chống phá Nhà nước.
Thứ tư, tác động vào giáo dục, văn hóa để thay đổi tư tưởng. Một trong những chiến lược dài hạn của các thế lực thù địch là tác động vào lĩnh vực giáo dục, văn hóa nhằm làm thay đổi tư duy, nhận thức của thế hệ trẻ. Chúng tìm cách cổ súy lối sống thực dụng, đề cao giá trị phương Tây một cách cực đoan, làm suy yếu bản sắc văn hóa dân tộc, từng bước phai nhạt ý thức hệ cách mạng.
Bài học từ các nước trên thế giới
Trong lịch sử hiện đại, có nhiều quốc gia đã rơi vào khủng hoảng nghiêm trọng sau khi từ bỏ hệ tư tưởng cốt lõi hoặc bị tác động bởi các chiến lược “hòa tan ý thức hệ” từ bên ngoài. Những biến động này không chỉ gây ra sự suy yếu chính trị mà còn kéo theo những hệ lụy về kinh tế, xã hội và an ninh quốc gia. Dưới đây là một số ví dụ điển hình về những quốc gia đã trải qua biến động lớn khi mất đi nền tảng tư tưởng ban đầu(5).
Liên Xô – Sự sụp đổ của một siêu cường. Liên Xô từng là một trong hai siêu cường của thế giới trong suốt thế kỷ 20, với hệ tư tưởng Marxist-Leninist làm nền tảng lãnh đạo đất nước. Tuy nhiên, từ những năm 1980, dưới tác động của chính sách cải tổ (Perestroika) và công khai (Glasnost) của Mikhail Gorbachev, hệ tư tưởng cộng sản dần bị suy yếu. Những chính sách này tạo ra sự dao động trong nội bộ Đảng Cộng sản Liên Xô, làm mất đi tính thống nhất của hệ thống chính trị. Kết quả vào năm 1991, Liên Xô sụp đổ, kéo theo sự tan rã của một loạt quốc gia thành viên. Các nước cộng hòa hậu Xô Viết rơi vào tình trạng bất ổn chính trị, suy thoái kinh tế, xung đột sắc tộc và bạo loạn. Nga – quốc gia kế thừa Liên Xô đã mất gần một thập kỷ để phục hồi, nhưng vẫn đối diện với nhiều thách thức do di chứng từ sự đổ vỡ tư tưởng trước đó.
Ukraine mất phương hướng sau những biến động chính trị. Ukraine là một trong những quốc gia điển hình cho việc rơi vào bất ổn sau khi từ bỏ hệ tư tưởng Xô Viết mà không có một nền tảng tư tưởng vững chắc thay thế. Sau khi Liên Xô tan rã, Ukraine lựa chọn mô hình dân chủ phương Tây nhưng không có một chiến lược phát triển đồng bộ. Điều đó khiến nước này rơi vào vòng xoáy khủng hoảng chính trị kéo dài. Cuộc cách mạng Cam năm 2004 và cuộc khủng hoảng Maidan năm 2014 đã làm trầm trọng thêm sự chia rẽ trong nước, khi một bộ phận dân cư có xu hướng thân phương Tây, trong khi một bộ phận khác vẫn giữ tư tưởng gắn bó với Nga. Hệ quả là Ukraine rơi vào nội chiến, kinh tế suy yếu, mất chủ quyền ở Crimea và xung đột kéo dài ở miền Đông hiện nay. Mất đi một nền tảng tư tưởng thống nhất đã khiến Ukraine trở thành điểm nóng địa chính trị và chịu sự tác động của nhiều thế lực bên ngoài.
Cảnh tượng hỗn loạn, đổ nát và căng thẳng chính trị trong các cuộc biểu tình ở Ukraine (Euromaidan 2013-2014)
Libya từ bỏ ý thức hệ dẫn đến hỗn loạn. Libya từng là một quốc gia có nền kinh tế mạnh nhất châu Phi nhờ nguồn tài nguyên dầu mỏ dồi dào và chính sách ổn định dưới sự lãnh đạo của Muammar Gaddafi. Dưới thời Gaddafi, Libya theo đuổi mô hình chính trị dựa trên học thuyết “Sách Xanh”, một hệ tư tưởng kết hợp giữa chủ nghĩa xã hội Ả Rập và tư tưởng dân tộc Libya. Tuy nhiên, cuộc nổi dậy năm 2011, với sự can thiệp của phương Tây, đã lật đổ chế độ Gaddafi. Kể từ đó, Libya không còn một nền tảng tư tưởng chung để dẫn dắt đất nước. Các phe phái vũ trang tranh giành quyền lực, đất nước bị chia cắt thành nhiều vùng kiểm soát khác nhau, dẫn đến nội chiến kéo dài và sự can thiệp của các thế lực nước ngoài. Libya từ một quốc gia thịnh vượng đã trở thành một trong những vùng xung đột nghiêm trọng nhất ở châu Phi, với nền kinh tế suy sụp và cuộc sống người dân rơi vào cảnh bấp bênh.
Iraq khủng hoảng sau khi thay đổi hệ tư tưởng. Iraq là một trường hợp khác cho thấy hậu quả nghiêm trọng khi một quốc gia mất đi nền tảng tư tưởng lãnh đạo. Dưới thời Saddam Hussein, Iraq được điều hành theo mô hình chủ nghĩa Ba’ath, một hệ tư tưởng kết hợp giữa chủ nghĩa dân tộc Ả Rập và chủ nghĩa xã hội. Tuy nhiên, sau cuộc chiến Iraq năm 2003, chính quyền Hussein bị lật đổ, hệ thống chính trị cũ sụp đổ. Việc loại bỏ hoàn toàn hệ tư tưởng Ba’ath đã tạo ra một khoảng trống quyền lực, khiến Iraq rơi vào hỗn loạn. Các nhóm vũ trang, giáo phái cực đoan nhanh chóng trỗi dậy, điển hình là sự xuất hiện của tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS). Cuộc nội chiến và sự bất ổn kéo dài đã khiến Iraq trở thành một trong những quốc gia có tình trạng an ninh tồi tệ nhất thế giới, với nền kinh tế suy sụp và hàng triệu người phải rời bỏ quê hương.
Nam Tư – Sự tan rã do mất đi nền tảng tư tưởng chung. Nam Tư từng là một quốc gia đa sắc tộc, đa tôn giáo nhưng được giữ vững nhờ hệ tư tưởng xã hội chủ nghĩa do lãnh tụ Josip Broz Tito định hình. Tuy nhiên, sau khi Tito qua đời vào năm 1980, hệ tư tưởng này dần bị suy yếu và không còn đủ sức gắn kết các dân tộc trong liên bang. Sự gia tăng của chủ nghĩa dân tộc cùng với tác động từ phương Tây đã dẫn đến cuộc chiến tranh Nam Tư kéo dài suốt thập niên 1990. Hệ quả là Nam Tư tan rã thành nhiều quốc gia nhỏ hơn, đi kèm với những cuộc xung đột đẫm máu, đặc biệt là chiến tranh Bosnia (1992-1995) và Kosovo (1998-1999). Việc mất đi một hệ tư tưởng chung đã khiến khu vực Balkan rơi vào vòng xoáy bạo lực, chia rẽ và khủng hoảng kéo dài.
Lịch sử thế giới đã chứng minh rằng, một khi hệ tư tưởng suy yếu hoặc bị phủ nhận, sẽ kéo theo những hệ lụy nghiêm trọng về chính trị, kinh tế và xã hội. Những bài học từ sự sụp đổ của Liên Xô, bất ổn tại Ukraine, Libya, Iraq hay Nam Tư vẫn còn nguyên tính thời sự và cảnh tỉnh sâu sắc cho chúng ta hôm nay.
Kinh nghiệm của Việt Nam
Trong bối cảnh toàn cầu hóa và sự phát triển mạnh mẽ của truyền thông, Internet, mạng xã hội, Việt Nam phải đối mặt với nhiều thách thức để giữ vững nền tảng tư tưởng, đặc biệt là âm mưu “hòa tan ý thức hệ” của các thế lực thù địch. Trước thực trạng này và từ thực tiễn đất nước, Việt Nam đã đúc kết được nhiều kinh nghiệm quý báu trong phòng, chống nguy cơ trên, đảm bảo sự vững chắc của nền tảng tư tưởng và chế độ xã hội chủ nghĩa.
Một trong những kinh nghiệm quan trọng nhất của Việt Nam là kiên định chủ nghĩa Mác – Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, khẳng định đây là nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho mọi hành động. Đảng và Nhà nước Việt Nam thường xuyên giáo dục chính trị tư tưởng, nâng cao nhận thức cho cán bộ, đảng viên và Nhân dân về bản chất, âm mưu, thủ đoạn của các thế lực thù địch. Tinh thần này đã được thể hiện rõ trong Kết luận số 21-KL/TW ngày 25/10/2021 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII(6), trong đó nhấn mạnh yêu cầu kiên quyết ngăn chặn, đẩy lùi, xử lý nghiêm cán bộ, đảng viên suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá” – những biểu hiện vốn là mục tiêu mà các thế lực thù địch hướng đến trong âm mưu “hòa tan ý thức hệ”. Việt Nam không ngừng bổ sung, phát triển lý luận về chủ nghĩa xã hội, kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và vai trò lãnh đạo của Đảng. Qua đó không chỉ giúp củng cố niềm tin của Nhân dân mà còn tạo nền tảng lý luận vững chắc để phản bác các quan điểm sai trái, thù địch.
Chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh – Nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho hành động của Đảng ta
Việt Nam đã làm tốt công tác định hướng bằng các chủ trương, quan điểm của Đảng và hoàn thiện hệ thống pháp luật nhằm ngăn chặn những tác động tiêu cực từ sự chống phá các thế lực thù địch trên lĩnh vực tư tưởng chính trị. Nội dung này được thể hiện rõ trong nghị quyết qua các kỳ Đại hội Đảng và tại Đại hội lần thứ XIII, Đảng ta nêu rõ: “Tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, kiên quyết và thường xuyên đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, cơ hội chính trị; đấu tranh, ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ”(9). Đặc biệt là Nghị quyết số 35-NQ/TW, ngày 22/10/2018 của Bộ Chính trị về “Tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong tình hình mới”, công tác này được tổ chức chặt chẽ, đồng bộ, quyết liệt và ngày càng đạt hiệu quả thực chất. Chú trọng bổ sung hoàn thiện hệ thống pháp luật như Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi năm 2017), Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2012 (sửa đổi, bổ sung năm 2014, 2017), Luật Báo chí năm 2016… qua đó, luật hóa các hành vi chống phá Đảng, Nhà nước ta sát thực tiễn hơn, tạo cơ sở vững chắc trong việc đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch. Ngoài ra, Việt Nam cũng quan tâm đến chính sách an sinh xã hội, nâng cao đời sống Nhân dân, giảm thiểu những bất mãn trong xã hội – một trong những nguyên nhân khiến một số người dễ bị tác động bởi các luận điệu chống phá.
Công tác tuyên truyền, giáo dục chính trị tư tưởng luôn được chú trọng. Việt Nam đã đẩy mạnh tuyên truyền thông qua nhiều hình thức như báo chí, xuất bản, hội thảo, diễn đàn trực tuyến, nhằm phổ biến quan điểm đúng đắn của Đảng, đồng thời vạch trần những luận điệu sai trái. Đặc biệt, hệ thống báo chí và truyền thông chính thống của Việt Nam đã trở thành công cụ sắc bén, phát huy vai trò quan trọng trong việc định hướng dư luận, phản bác các thông tin xấu độc. Các cơ quan truyền thông cũng chú trọng vào việc hiện đại hóa phương thức truyền tải thông tin, sử dụng mạng xã hội để lan tỏa các thông điệp tích cực và đấu tranh với các quan điểm sai trái.
Tích cực, chủ động đấu tranh trên không gian mạng. Việt Nam luôn coi đây là một mặt trận quan trọng trong cuộc chiến chống “hòa tan ý thức hệ”. Những năm qua, các thế lực thù địch thường lợi dụng mạng xã hội, diễn đàn trực tuyến để tuyên truyền tư tưởng phản động, xuyên tạc đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước. Chỉ tính riêng trong năm 2023(7), Bộ Thông tin và Truyền thông đã xử lý hơn 12.000 thông tin xấu độc, sai sự thật trên mạng xã hội; yêu cầu gỡ bỏ hơn 4.500 bài viết, video vi phạm và xử phạt hàng trăm trường hợp đăng tải thông tin gây hoang mang dư luận. Để đối phó, Việt Nam đã có những biện pháp kịp thời như ban hành Luật An ninh mạng năm 2018, xây dựng Bộ Quy tắc ứng xử trên mạng xã hội, tăng cường kiểm soát thông tin trên Internet, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm. Việt Nam đã xây dựng lực lượng chuyên trách về an ninh mạng, các nhóm đấu tranh trực tuyến nhằm phản bác thông tin sai lệch, hướng dẫn người dân tiếp cận thông tin chính xác, khách quan. Công tác giáo dục nâng cao nhận thức cho người dân về tác hại của các thông tin sai lệch được đẩy mạnh, giúp họ tự bảo vệ mình trước những âm mưu thâm độc của các thế lực thù địch.
Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị – xã hội như Đoàn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Công đoàn, Hội liên hiệp phụ nữ, Hội nông dân, Hội cựu chiến binh Việt Nam và Nhân dân luôn phát huy tốt vai trò trong đấu tranh phòng, chống âm mưu, thủ đoạn chống phá của các thế lực thù địch nhất là trên lĩnh vực tư tưởng, văn hóa(8). Các tổ chức này không chỉ tuyên truyền, giáo dục mà còn trực tiếp tham gia vào các hoạt động đấu tranh phản bác quan điểm sai trái, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng. Đồng thời, Việt Nam luôn đề cao vai trò của Nhân dân trong việc phát hiện, phản ánh và đấu tranh với những biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống. Phát huy sức mạnh của Nhân dân chính là cách làm hiệu quả để bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, chống lại âm mưu “hòa tan ý thức hệ”.
Cùng với đó, Việt Nam tăng cường hợp tác quốc tế trong cuộc chiến bảo vệ nền tảng tư tưởng(10). Việc hợp tác với các quốc gia có cùng hệ tư tưởng cốt lõi, tham gia các diễn đàn quốc tế về an ninh mạng, phòng chống thông tin xấu độc, chia sẻ kinh nghiệm đấu tranh tư tưởng là một phần quan trọng trong chiến lược của Việt Nam. Nhờ đó, chúng ta không chỉ nâng cao khả năng tự vệ mà còn đóng góp vào xây dựng môi trường thông tin lành mạnh trên phạm vi toàn cầu.
Một số giải pháp phòng, chống âm mưu “hòa tan ý thức hệ” của các thế lực thù địch đối với Việt Nam hiện nay
Từ bài học các nước trên thế giới và kinh nghiệm của Việt Nam, để phòng, chống âm mưu “hòa tan ý thức hệ” của các thế lực thù địch đối với nước ta cần thực hiện tốt các giải pháp sau:
Một là, kiên định nền tảng tư tưởng của Đảng. Giữ vững và phát huy giá trị của chủ nghĩa Mác – Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh(11) là nhiệm vụ hàng đầu trong công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng. Đây là kim chỉ nam cho mọi hành động, định hướng sự phát triển của đất nước. Tiếp tục nghiên cứu, bổ sung và phát triển lý luận về chủ nghĩa xã hội, phù hợp với tình hình thực tế của đất nước và xu thế phát triển của thế giới. Mặt khác, chú trọng nâng cao nhận thức chính trị cho cán bộ, đảng viên và Nhân dân(12), đặc biệt là thế hệ trẻ. Cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhiều lần khẳng định vai trò của việc giữ vững nền tảng tư tưởng đối với sự nghiệp cách mạng: “Chúng ta kiên định con đường đi lên chủ nghĩa xã hội vì đó là con đường đúng đắn phù hợp với quy luật phát triển của lịch sử, phù hợp với thực tiễn Việt Nam, thể hiện rõ bản chất cách mạng, khoa học và nhân văn sâu sắc”(13). Đảng và Nhà nước cần tăng cường công tác giáo dục chính trị tư tưởng, giúp người dân hiểu rõ bản chất của các thế lực thù địch và những âm mưu chống phá. Sự kiên định về tư tưởng sẽ là nền tảng vững chắc giúp Việt Nam không bị hòa tan trong những trào lưu chính trị phức tạp hiện nay.
Hai là, đẩy mạnh tuyên truyền, định hướng chính trị, tư tưởng. Tuyên truyền là một trong những công cụ quan trọng giúp bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng. Trong bối cảnh công nghệ số phát triển mạnh mẽ, việc đổi mới phương thức tuyên truyền là điều tất yếu. Các kênh truyền thông chính thống đẩy mạnh việc phổ biến thông tin chính xác, khách quan, đồng thời chủ động phản bác các luận điệu sai trái, xuyên tạc của các thế lực thù địch. Ngoài báo chí, truyền hình, cần tận dụng các nền tảng trực tuyến như mạng xã hội, diễn đàn để truyền tải thông điệp một cách nhanh chóng và hiệu quả. Bên cạnh đó, các cơ quan chức năng thường xuyên tổ chức các cuộc hội thảo, đối thoại trực tiếp để giải thích, làm rõ các vấn đề dư luận quan tâm, tạo sự đồng thuận trong xã hội.
Ba là, nâng cao hiệu quả đấu tranh trên không gian mạng. Không gian mạng đã trở thành mặt trận quan trọng trong cuộc chiến bảo vệ nền tảng tư tưởng. Các thế lực thù địch thường lợi dụng mạng xã hội để tuyên truyền những thông tin sai lệch, kích động tư tưởng chống đối. Vì vậy, tiếp tục tuyên truyền, thực hiện nghiêm Luật An ninh mạng năm 2018 nhằm kiểm soát, xử lý các hành vi lợi dụng Internet, mạng xã hội để chống phá Đảng, Nhà nước. Quan tâm phát triển lực lượng chuyên trách về an ninh mạng, xây dựng đội ngũ đấu tranh trực tuyến nhằm phản bác thông tin xấu độc. Gắn trách nhiệm và tăng cường vai trò của cán bộ, đảng viên trong tham gia mạng xã hội, chú trọng tuyên truyền giúp người dân nâng cao ý thức cảnh giác, tự bảo vệ mình trước các thông tin sai lệch trên Internet, mạng xã hội.
Bốn là, phát huy vai trò của Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị – xã hội và Nhân dân(14). Bảo vệ nền tảng tư tưởng không chỉ là nhiệm vụ của Đảng và Nhà nước mà cần có sự tham gia tích cực của toàn xã hội. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị – xã hội cần đẩy mạnh tuyên truyền, vận động quần chúng nhân dân tham gia vào công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng. Đặc biệt, cần phát huy vai trò của Nhân dân trong việc giám sát, phát hiện và đấu tranh với những luận điệu xuyên tạc, sai trái. Khi người dân được trang bị đầy đủ thông tin và có tinh thần cảnh giác cao, các thế lực thù địch sẽ khó có thể lợi dụng để thực hiện âm mưu “hòa tan ý thức hệ”.
Năm là, củng cố và phát huy vai trò của thế hệ trẻ trên mặt trận tư tưởng. Trong cuộc đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, thế hệ trẻ đặc biệt là thanh niên, sinh viên vừa là đối tượng trọng yếu bị tác động, vừa là lực lượng nòng cốt cần được phát huy. Định hướng tư tưởng cho thanh niên, sinh viên phải được thực hiện đồng bộ từ nhiều kênh: giáo dục chính trị tư tưởng trong nhà trường; tổ chức các diễn đàn, tọa đàm, hoạt động ngoại khóa mang tính lý luận; tăng cường tương tác giữa Đoàn, Hội và người trẻ trên môi trường mạng. Phát huy vai trò tiên phong, sáng tạo của thế hệ trẻ trong đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái trên mạng cũng là một giải pháp hiệu quả. Nhiều mô hình như nhóm “dư luận viên trẻ”, nhóm sinh viên lý luận trẻ, các câu lạc bộ học thuật chính trị tại trường đại học đã cho thấy hiệu quả rõ rệt khi thanh niên được đặt vào vai trò “người kiến tạo niềm tin”, thay vì chỉ là người tiếp nhận thụ động.
Tìm hiểu lịch sử: Thế hệ trẻ chủ động bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng
Sáu là, hoàn thiện hệ thống pháp luật và chính sách. Hệ thống pháp luật cần tiếp tục được hoàn thiện nhằm bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng. Các quy định về an ninh tư tưởng, an ninh mạng, xử lý các hành vi tuyên truyền chống phá Đảng, Nhà nước phải được bổ sung sát với sự phát triển của tình hình và thực thi nghiêm minh. Thường xuyên quan tâm đến chính sách an sinh xã hội, nâng cao đời sống Nhân dân. Khi đời sống được đảm bảo, người dân sẽ có niềm tin vững chắc vào sự lãnh đạo của Đảng, không bị các thế lực thù địch lôi kéo.
Bảy là, tăng cường hợp tác quốc tế (15). Trong bối cảnh toàn cầu hóa, hợp tác quốc tế là yếu tố quan trọng giúp Việt Nam bảo vệ nền tảng tư tưởng. Tăng cường hợp tác với các nước có cùng quan điểm, hệ tư tưởng tương đồng, chia sẻ kinh nghiệm trong việc đấu tranh chống lại các chiến dịch truyền thông sai lệch. Đồng thời, Việt Nam cũng cần tích cực tham gia các diễn đàn quốc tế về an ninh mạng, phòng chống tin giả để nâng cao năng lực tự bảo vệ trước các cuộc tấn công vào nền tảng tư tưởng từ bên ngoài.
Ngày nay, trước những chuyển biến mau lẹ của tình hình thế giới, các xu hướng chính trị, tư tưởng, văn hóa đa nguyên len lỏi mạnh mẽ, nhất là trong điều kiện Đảng, Nhà nước ta đang đẩy mạnh đổi mới, sắp xếp lại tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, thì yêu cầu giữ vững nền tảng tư tưởng, kiên định con đường xã hội chủ nghĩa lại càng trở nên cấp thiết, như Tổng Bí thư Tô Lâm đã khẳng định: “Kiên định mục tiêu độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội là nguyên tắc xuyên suốt, không thể dao động”(16). Với bản lĩnh, niềm tin trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc và tiến hành đồng bộ các giải pháp, Việt Nam sẽ không để bị hòa tan theo các trào lưu văn hóa, tư tưởng phức tạp và sự chống phá của các thế lực thù địch, đảm bảo sự ổn định chính trị và phát triển bền vững đất nước.
LÊ ĐÌNH AN – NGUYỄN HỮU LANH (Phòng Tuyên huấn Quân khu 5)
TÀI LIỆU THAM KHẢO
[6] Ban Chấp hành Trung ương Đảng (2021), Kết luận số 21-KL/TW, ngày 25/10/2021 về đẩy mạnh xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị; kiên quyết ngăn chặn, đẩy lùi, xử lý nghiêm cán bộ, đảng viên suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá”.
[1], [8] Ban Tuyên giáo Trung ương (2020), Tài liệu bồi dưỡng công tác tuyên truyền bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong tình hình mới, Hà Nội, tr.27, 35.
[12] Bộ Chính trị (2021), Kết luận số 01-KL/TW ngày 18/5/2021 về tiếp tục thực hiện Chỉ thị 05-CT/TW của Bộ Chính trị khóa XII về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, Hà Nội.
[2] Biểu tình ở Mỹ: George Floyd chết vì bị ghì gáy, truy cập tại: https://vnexpress.net/bac-si-phap-y-noi-george-floyd-bi-giet
[13] Cổng Thông tin điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam, truy cập tại: https://dangcongsan.vn
[7], [10], [15] Cổng Thông tin điện tử Chính phủ nước CHXHCN Việt Nam, truy cập tại: https://chinhphu.vn
[4] Digital 2024: Vietnam, báo cáo ngành kỹ thuật số, truy cập tại: https://datareportal.com/reports/digital-2024-vietnam
[11] Đảng Cộng sản Việt Nam (2011), Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (bổ sung, phát triển năm 2011), NXB Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội.
[9] Đảng Cộng sản Việt Nam (2021), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Tập 2, do NXB Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, tr. 232
[13], [14] Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh (2022), Giáo trình chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, NXB Lý luận chính trị, Hà Nội, tr.7, 29.
[3] Mỹ tuyên án đối tượng đầu tiên xông vào Đồi Capitol trong vụ bạo loạn năm 2021, truy cập tại: https://www.vietnamplus.vn/my-tuyen-an-doi-tuong-dau-tien-xong-vao-doi-capitol-trong-vu-bao-loan-nam-2021.
[13] Nguyễn Phú Trọng (2021), Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, NXB Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, tr. 36.
[5] Tạp chí Cộng sản (nhiều số), các bài viết chuyên đề về bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh chống “diễn biến hòa bình”.
[16] Tô Lâm (2024), Phát biểu sau khi được bầu làm Tổng Bí thư của đồng chí Tô Lâm, Cổng thông tin điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam, https://dangcongsan.vn
[6] Ban Chấp hành Trung ương Đảng (2021), Kết luận số 21-KL/TW, ngày 25/10/2021 về đẩy mạnh xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị; kiên quyết ngăn chặn, đẩy lùi, xử lý nghiêm cán bộ, đảng viên suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá”.
[1], [8] Ban Tuyên giáo Trung ương (2020), Tài liệu bồi dưỡng công tác tuyên truyền bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong tình hình mới, Hà Nội, tr.27, 35.
[12] Bộ Chính trị (2021), Kết luận số 01-KL/TW ngày 18/5/2021 về tiếp tục thực hiện Chỉ thị 05-CT/TW của Bộ Chính trị khóa XII về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, Hà Nội.
[2] Biểu tình ở Mỹ: George Floyd chết vì bị ghì gáy, truy cập tại: https://vnexpress.net/bac-si-phap-y-noi-george-floyd-bi-giet
[13] Cổng Thông tin điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam, truy cập tại: https://dangcongsan.vn
[7], [10], [15] Cổng Thông tin điện tử Chính phủ nước CHXHCN Việt Nam, truy cập tại: https://chinhphu.vn
[4] Digital 2024: Vietnam, báo cáo ngành kỹ thuật số, truy cập tại: https://datareportal.com/reports/digital-2024-vietnam
[11] Đảng Cộng sản Việt Nam (2011), Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (bổ sung, phát triển năm 2011), NXB Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội.
[9] Đảng Cộng sản Việt Nam (2021), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Tập 2, do NXB Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, tr. 232
[13], [14] Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh (2022), Giáo trình chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, NXB Lý luận chính trị, Hà Nội, tr.7, 29.
[3] Mỹ tuyên án đối tượng đầu tiên xông vào Đồi Capitol trong vụ bạo loạn năm 2021, truy cập tại: https://www.vietnamplus.vn/my-tuyen-an-doi-tuong-dau-tien-xong-vao-doi-capitol-trong-vu-bao-loan-nam-2021.
[13] Nguyễn Phú Trọng (2021), Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, NXB Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, tr. 36.
[5] Tạp chí Cộng sản (nhiều số), các bài viết chuyên đề về bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh chống “diễn biến hòa bình”.
[16] Tô Lâm (2024), Phát biểu sau khi được bầu làm Tổng Bí thư của đồng chí Tô Lâm, Cổng thông tin điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam, https://dangcongsan.vn
Tác giả bài viết: Nguồn TTĐT Quân khu 5
Ý kiến bạn đọc
BÀI ĐĂNG TRONG TUẦN ĐƯỢC NHIỀU NGƯỜI QUAN TÂM
-
Đồng loạt kiểm tra, rà soát các bãi giữ xe tại trường học, bảo đảm trật tự, an toàn giao thông cho học sinh.
-
Phòng An ninh kinh tế tổ chức các hoạt động thăm hỏi, tặng quà hỗ trợ người dân bị thiệt hại trong đợt bão số 13 tại các xã Phù Mỹ Bắc, Phù Mỹ Đông, Phù Mỹ Nam, tỉnh Gia Lai.
-
Tăng mức xử phạt vi phạm về cư trú: Người dân cần nắm rõ để chấp hành đúng pháp luật.
-
Công an xã Phù Mỹ bảo đảm an ninh trật tự hoạt động khám tuyển nghĩa vụ quân sự và nghĩa vụ Công an nhân dân năm 2026.
-
Công an tỉnh Gia Lai: Tỏa sáng giữa đời thường.
-
Công an xã Phù Mỹ tuyên truyền, kiểm tra, hướng dẫn các cơ sở lưu trú khai báo tạm trú cho người nước ngoài.
-
Công an xã An Lương tặng quà cho người dân.